Istnieje silny związek między zdrowiem psychicznym, w tym prawidłowym nastrojem, i optymalną pracą naszego mózgu. U osób z chorobami psychicznymi często obserwuje się zaburzenia równowagi określonych substancji chemicznych w mózgu (tak zwanych neuroprzekaźników). Podobnie choroby somatyczne mogą zaburzać tę równowagę. Ten brak równowagi w zakresie neuroprzekaźników może pogłębiać trudności z myśleniem i przez to wpływać na uzyskiwanie gorszych wyników w testach poznawczych.
To ważne, bo osoby z otępieniem są bardziej narażone na depresję i lęk. Warto więc zapoznać się z podstawami profilaktyki i leczenia tych chorób, w tym celu przejdź do rozdziału 2.2 Jak radzić sobie z negatywnymi przekonaniami na swój temat.
Odporność emocjonalna, inaczej zwana rezyliencją, to umiejętność radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami i powrotu do codziennego życia. Innymi słowy, odporność emocjonalna decyduje jak trudności oraz wyzwania wpłyną na Twoje zdrowie psychiczne. Posiadanie optymalnej odporności emocjonalnej nie sprawi, że nie będziesz denerwować się zmianami, które pojawiają się w Twoim życiu w związku z otępieniem. Pozwoli ona jednak lepiej sobie radzić mimo trudności.
Oto kilka strategii, które pomogą Ci wzmocnić odporność emocjonalną. Rób dalej rzeczy, które są dla Ciebie ważne w życiu i nadają mu sens. Przejdź do rozdziału 3.1 Kiedy objawy otępienia przeszkadzają w codziennym życiu, aby zapoznać się z arkuszem roboczym, który ułatwi Ci spisanie swoich głównych celów i pokonanie przeszkód w drodze do ich osiągnięcia.
Niektórzy ludzie znajdują sens w pracy wolontariackiej w interesującym ich zakresie (na przykład wspieranie potrzebujących, dbanie o przestrzenie wspólne), biorąc udział w badaniach naukowych lub pracując jako przedstawiciel osób z otępieniem.
1. Zostań wolontariuszem we Wrocławiu
Odwiedź stronę i poznaj opcje pracy wolontariackiej we Wrocławiu w interesującym Cię obszarze – Wolontariat we Wrocławiu
2. Weź udział w badaniu naukowym
Warto wymienić choć kilka potencjalnych korzyści wiążących się z udziałem w badaniach naukowych:
- Możesz uzyskać dostęp do eksperymentalnych terapii lub usług, które nie są jeszcze ogólnodostępne.
- Otrzymasz więcej informacji na temat otępienia oraz możliwości leczenia.
- Przyczynisz się do rozwoju badań i postępu nauki.
- Pomożesz lepiej poznać fenomen zespołów otępiennych, a tym samym pomagasz innym osobom, u których zostanie rozpoznane otępienie.
Nie wszystkie badania wymagają pobierania jakiegoś materiału (na przykład krwi), czasem wystarczy tylko rozmowa lub ankieta. Jeżeli wyrażasz chęć udziału w badaniach, zapytaj swojego lekarza, czy są one prowadzone w Twojej okolicy.
3. Zostań przedstawicielem osób z otępieniem
Przedstawiciele osób z otępieniem to ludzie, którzy reprezentują grupę pacjentów z otępieniem i wypowiadają się w imieniu takich pacjentów. To bardzo ważna oraz potrzebna rola. Przedstawiciele osób żyjących z otępieniem angażują się na różne sposoby:
- Dzielą się swoim doświadczeniem życia z otępieniem.
- Opiniują nowe programy terapeutyczne lub zalecenia kierowane do osób z otępieniem.
- Edukują społeczeństwo mówiąc publicznie o zespołach otępiennych, a także należą do stowarzyszeń i organizacji reprezentujących interesy osób z otępieniem.
Jeżeli chcesz być głosem osób z otępieniem, skontaktuj się z najbliższą Twojemu miejscu zamieszkania organizacją i zapytaj o możliwość wsparcia ich działań.
4. Doceń samoopiekę
Samoopieka polega na poświęcaniu czasu i energii na dbanie o siebie. Dbanie o siebie może oznaczać wyjazd na wakacje, wystarczającą ilość odpoczynku, staranne ubieranie się lub po prostu robienie rzeczy „dla siebie”. Samoopieka to inwestycja w Twoje zdrowie psychiczne i podstawa odnalezieniu się w nowej sytuacji życiowej związanej z diagnozą otępienia.
Oto kilka sposobów na ćwiczenie samoopieki:
5. Bądź dla siebie miły
Unikaj nadmiernej krytyki swojej osoby. Zaakceptuj to, że Twoje zdolności zmieniły się w związku z otępieniem. Nie obwiniaj się, gdy nie radzisz sobie tak dobrze, jak chcesz. Wiele osób z otępieniem mówi nam, że przez chorobę tracą pewność siebie. Okazywanie współczucia i zrozumienia wobec siebie samego pomoże Ci zachować poczucie własnej wartości i pewność siebie.
6. Nie zapominaj o aspekcie duchowym
Dla wielu osób duchowość polega na praktykowaniu swojej religii. Może być to modlitwa czy chodzenie do meczetu, świątyni, synagogi lub kościoła. Może to oznaczać postępowanie zgodnie z naukami twojej wiary.
Dla innych duchowość polega na łączeniu się z naturą i szerszym światem lub ze sobą samym. Praktykowanie medytacji, ćwiczenie uważności czy spędzanie czasu na łonie natury również może spełniać nas w aspekcie duchowym. Niezależnie od tego, co duchowość oznacza dla Ciebie, istnieją dowody, że ludzie, którzy należą do wspólnoty wyznaniowej lub praktykują uważność, są zdrowsi psychicznie.
7. Ćwicz swój mózg
Kiedy ludzie są aktywni umysłowo, zwiększa się przepływ krwi i aktywność neuronów w ich mózgu. Różne części mózgu są aktywowane przez różne rodzaje aktywności umysłowej. Na przykład, osoba przypominająca sobie różne wydarzenia czy rzeczy będzie aktywizowała swoje płaty skroniowe, a osoba rozwiązująca problem lub planująca posiłek uaktywni swoje płaty czołowe.
Czy znasz powiedzenie „ćwiczyć szare komórki”? Kiedy ludzie z otępieniem ćwiczą swoje umysły (np. ucząc się nowych rzeczy), rozwijają nowe komórki nerwowe w mózgu i wytwarzają nowe połączenia między nimi.
Kiedy grasz w różne rodzaje gier myślowych (np. krzyżówki, łamigłówki wizualne, takie jak znalezienie słowa lub labirynty, łamigłówki logiczne, takie jak sudoku), ćwiczysz różne części mózgu.
Kiedy spotykasz się i rozmawiasz z różnymi ludźmi, ćwiczysz różne części mózgu.
Aby ćwiczyć cały mózg, musisz wykonywać różne rodzaje czynności umysłowych naprzemiennie. Mówić prosto, jeśli rozwiązujesz tylko krzyżówki, poprawiasz jedynie te części mózgu, których działają podczas krzyżówek.
Niektóre terapie otępienia wykorzystują ćwiczenia różnych typów myślenia. Zobacz 3.3 Leki i oddziaływania pozafarmakologiczne na temat terapii stymulacji poznawczej i treningu umysłu, aby uzyskać informacje na temat ich korzyści i dostępu do tych terapii.
Otępienie może sprzyjać mniejszej aktywności intelektualnej. Zwłaszcza jeśli więcej przebywasz w domu lub przestałeś wykonywać pewne czynności (np. czytanie książek), ponieważ są one trudne lub nie sprawiają Ci już przyjemności.
Ważne, abyś nie rezygnował z aktywności wymagających wysiłku umysłowego i koncentracji na tym co robisz. Nie ma znaczenia, jak „trudna” lub „łatwa” może wydawać się dana aktywność.
Jeśli oglądasz film i nagle „odpływasz”, przestajesz się skupiać – nie jest to bycie aktywnym intelektualnie! Jeśli jesteś ekspertem w robieniu na drutach i potrafisz robić na drutach bez koncentracji, to również nie jest to przykład aktywności umysłowej!
Zebraliśmy dla Ciebie wiele różnych ćwiczeń intelektualnych. Znajdź je w rozdziale 4.6 Gimnastyka dla mózgu.
8. Bądź aktywny społecznie
Ludzie, którzy znają wiele osób i spędzają z nimi czas (czyli osoby z bardziej rozbudowaną siecią społeczną), zwykle cieszą się lepszym zdrowiem mózgu. Często radzą sobie one lepiej w testach sprawdzających pamięć i myślenie.
Osoby z otępieniem, które są bardziej aktywne społecznie, również lepiej radzą sobie z testami pamięci. Postaraj się spędzać jak najwięcej czasu z przyjaciółmi. Osoby z otępieniem często podkreślają, że przez diagnozę otępienia zbliżyli się do niektórych członków rodziny czy przyjaciół, a także bardziej docenili te kontakty. Wsparcie otrzymane od bliskich osób jest nieocenione i pozwala poczuć się lepiej.
Z drugiej strony, niektórzy opisują otępienie jako tak zwaną chorobę społeczną. Osoby z otępieniem mogą tracić przyjaciół czy przestać być zapraszane na spotkania lub przyjęcia. Niektórzy ludzie nie wiedzą, jak rozmawiać z osobami z otępieniem o ich chorobie i wstydzą się tego. Podobnie, niektóre osoby z otępieniem unikają sytuacji towarzyskich, ponieważ martwią się o to, jak inni je potraktują lub że sytuacja taka może wprawić je w zakłopotanie.
Wszystkie te czynniki mogą sprzyjać izolacji osób z otępieniem. Aby tego uniknąć zapoznaj się z rozdziałem 2.2 Jak radzić sobie z negatywnymi przekonaniami na swój temat, która tłumaczy jak rozmawiać z bliskimi na temat otępienia.
Odezwij się do znajomych, nawet jeśli zwykle nie jesteś osobą, która organizuje spotkania. Możesz też poprosić bliskiego przyjaciela lub członka rodziny o pomoc w nawiązaniu kontaktu z innymi osobami.
Poniżej spisaliśmy strategie, które możesz wprowadzić w życie, aby ułatwić sobie kontakty z innymi. Zobacz też 3.5 Łatwiejsze funkcjonowanie poza domem, aby poznać strategie dotyczące sytuacji, gdy jesteś poza domem.
- Spędzaj czas z ludźmi, z którymi jesteś bliżej związany lub którzy Cię wspierają.
- Spędzaj czas w mniejszych grupach – łatwiej i spokojniej się rozmawia niż w tłumie.
- Spędzaj czas w spokojniejszych miejscach zamiast głośnych kawiarni czy restauracji.
- Jeśli czujesz się zmęczony lub przytłoczony, zrób sobie przerwę od aktywności społecznych, na przykład wybierz się na krótki spacer do spokojniejszego miejsca.
- Porozmawiaj z przyjacielem przez telefon lub wideo-czat.
- Pisz listy, maile lub wysyłaj smsy.
- Dołącz do grupy lub lokalnego klubu związanego z Twoimi zainteresowaniami. To świetna okazja do nawiązania nowych znajomości.
- Dołącz do rówieśniczej grupy wsparcia. Niektóre osoby z otępieniem przyznają, że wsparcie rówieśnicze innych osób z otępieniem pozytywnie wpłynęło na ich spojrzenie na życie. Opisują te społeczności jako bezpieczną przestrzeń do bycia sobą, w której nawiązali prawdziwe przyjaźnie. Grupa wsparcia rówieśniczego jest przestrzenią wzajemności – okazją do wspierania innych, a także otrzymania wsparcia.
Przydatne linki:
