Otępienie może utrudniać wykonywanie różnych czynności poza domem. Osobom z otępieniem często trudniej jest wyjść z domu, bo obawiają się swojej mniejszej sprawności i poczucie dezorientacji. Jednocześnie, wiele osób ma choć jedną aktywność poza domem, która jest dla nich ważna i nadaje sens codzienności.
Poznaj strategie, które ułatwią Ci funkcjonowanie poza domem.
Trudność 1: Ciągle się gubię, także wewnątrz budynków.
Propozycje rozwiązania:
- Jeśli wybierasz się w nowe miejsce i obawiasz się, że się zgubisz, zdobądź wcześniej mapę lub plan piętra i zaplanuj trasę.
- Odwiedzając duże centrum handlowe, zrób telefonem zdjęcie wejścia i sklepów do niego przylegających. Może to znacznie ułatwić Ci orientację w przestrzeni.
- Jeżeli nadal jesteś kierowcą, zrób zdjęcie miejsca, gdzie zaparkowałeś samochód.
- Poproś znajomych lub rodzinę, aby towarzyszyli Ci podczas wyjścia kontrolując nawigację.
- Nie wstydź się pytać innych o drogę, jeśli nie masz pewności.
- Upewnij się, że nosisz swoje dane osobowe (adres i kluczowe numery kontaktowe) w portfelu lub torebce.
- Jeśli masz smartfon, pobierz aplikację do map (na przykład Mapy Google) i przećwicz korzystanie z nawigacji.
- Jeśli masz smartfon, ściągnij aplikację taką jak na przykład Uber. Jeżeli się zgubisz, będziesz mógł przez aplikację zadzwonić do kierowcy, który odwiezie Cię do domu.
Trudność 2: Gubię wątek podczas rozmów.
Propozycje rozwiązania:
- Jeśli to możliwe, planuj spotkania towarzyskie, szczególnie te większe, o porach w których czujesz się najlepiej, na przykład rano. Jeżeli nie masz nad tym kontroli, postaraj się przed takim wydarzeniem dobrze wypocząć.
- Przed ważną rozmową telefoniczną, na przykład z lekarzem, przygotuj listę pytań lub punktów do dyskusji. Pisz notatki lub zapytaj o możliwość nagrania ważnej rozmowy by móc później do niej wrócić.
- Jeśli jesteś w głośnym i gwarnym miejscu, postaraj się skupić całą swoją uwagę na jednej rozmowie. W razie potrzeby przenieś swoją rozmowę w spokojniejsze miejsce, nieco dalej od innych osób, aby łatwiej było się skoncentrować.
- Spotykaj się w małych grupach, najlepiej do sześciu osób. Niektóre osoby preferują spotkania tylko z jedną osobą jednocześnie.
- Jeśli stracisz wątek w trakcie rozmowy, poproś drugą osobę, aby powtórzyła to co mówiła.
- Jeśli nie nadążasz za swoim rozmówcą, ale sądzisz, że nie jest to ważna rozmowa, kiwnij głową i uśmiechnij się.
- Jeśli potrzebujesz przerwy, zrób ją. Odejdź na chwilę do spokojniejszego miejsca, na przykład do łazienki.
Trudność 3: Martwię się, że popełnię błąd podczas spotkania.
Propozycje rozwiązania:
- Spędzaj czas z tymi ludźmi, z którymi czujesz się komfortowo i którzy zrozumieją, jeśli popełnisz błąd
- Poproś kogoś, aby zachowywał się jako twój „kumpel”, gdy wyjdziesz. Poproś ich o wsparcie i pomoc, jeśli uważają, że popełniasz błąd.
- Zaakceptuj, że możesz popełniać błędy, ale większość ludzi i tak nie będzie o nich myśleć. Wychodzenie, aby robić to, co lubisz, przewyższa niewielkie ryzyko zrobienia czegoś wstydliwego, gdy jesteś poza domem.
Trudność 4: Nie mogę zapamiętać imion ludzi.
Propozycje rozwiązania:
- Odśwież swoją pamięć i poprzeglądaj twarze i imiona ludzi, których planujesz spotkać. Możesz wykorzystać do tego media społecznościowe lub album ze zdjęciami. Pomóc może nawet lista nazwisk gości.
- Podobnie, aplikacje do przesyłania wiadomości, takie jak WhatsApp czy Messanger, często zawierają zdjęcia osób. Przejrzyj swoje listy kontaktów i wiadomości przed pójściem na wydarzenie.
- Poproś osobę, z którą wybierasz się na spotkanie towarzyskie, by przypomniała Ci imiona osób, które spotkacie.
- W trakcie rozmowy możesz powiedzieć: „Wiem, kim jesteś,i naprawdę przepraszam, ale zapomniałam, jak się nazywasz. Czy możesz mi przypomnieć?”
Trudność 5: Mam problem ze znalezieniem odpowiedniego słowa.
Propozycje rozwiązania:
- Możesz sporządzić listę słów, o których często zapominasz i ćwiczyć je. Spisz nazwy przedmiotów, wydarzeń, osób.
- Jeśli podczas rozmowy nie możesz znaleźć odpowiedniego słowa, opisz znaczenie tego słowa lub użyj słowa bliskoznacznego. Jeżeli to zrobisz, rozmówca będzie miał szansę domyślić się o jakie słowo chodziło i rozmowa będzie płynnie kontynuowana.
Trudność 6: Jestem mniej cierpliwy. Łatwo frustruję się i denerwuję w nieoczekiwanych sytuacjach, na przykład w przypadku opóźnienia autobusu, lub niektórych ludziach, którzy są nieprzydatni lub niegrzeczni.
Propozycje rozwiązania:
- Zastanów się w jakich sytuacjach szczególnie się denerwujesz i jakie są tego konsekwencje. Kiedy czujesz, że to niebawem nastąpi odzyskaj kontrolę – weź głęboki oddech, zachowaj spokój i odejdź, jeżeli będzie taka potrzeba.
- Podziel się tymi obserwacjami z przyjaciółmi i rodziną. Będą oni mogli wtedy odpowiednio zareagować i wesprzeć Cię w zachowaniu spokoju. Mogą oni również pomóc znaleźć Ci właściwą i wyważoną odpowiedź.
- Wcześniej poproś zaufanego przyjaciela lub członka rodziny, aby wsparł Cię, jeśli wydarzy się coś nieoczekiwanego.
Logopedia i terapia zajęciowa
Terapia logopedyczna oraz zajęciowa może pomóc Ci łatwiej wykonywać codzienne czynności oraz zachować niezależność i zdolność do samodzielnego życia.
Terapia mowy jest prowadzona przez przeszkolonych pracowników ochrony zdrowia, znanych jako logopedzi, którzy pomagają w komunikacji. Logoterapia nie tylko pomaga w wymowie, ale we wszystkich aspektach komunikacji, w tym w wyrażaniu siebie i rozumieniu innych. Logopedzi mogą pomóc w trudnościach ze znalezieniem słów, gdy masz problem z opowiadaniem historii lub prowadzeniem rozmowy. Czasami pracują z Twoją rodziną i przyjaciółmi, aby poprawić dwustronną komunikację. Coraz więcej badań dotyczy korzyści płynących z terapii logopedycznej dla poprawy komunikacji osób z otępieniem.
Terapia zajęciowa
Terapia zajęciowa jest prowadzona przez przeszkolonych pracowników ochrony zdrowia, znanych jako terapeuci zajęciowi, którzy pomagają zarządzać codziennymi aktywnościami. Na przykład mogą pomóc Ci ćwiczyć korzystanie z transportu publicznego, abyś mógł pewnie i bezpiecznie pójść na zakupy. Mogą także być pomocni w trenowaniu korzystania z urządzeń elektronicznych, które mogą służyć do nawigacji czy sprawnej komunikacji z bliskimi. Badania naukowe konsekwentnie pokazują, że terapia zajęciowa bardzo korzystnie wpływa na ogólne funkcjonowanie oraz przedłuża okres samodzielności.
