Czasami okazuje się, że uczucia związane z diagnozą otępienia u bliskiej osoby są tak intensywne i długotrwałe, że zaczynają one przytłaczać i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Niektórzy opiekunowie opisują intensywny smutek, poczucie żalu i straty, inni opisują obawę, że ich gniew lub pretensje odczuwane wobec osoby z otępieniem przerodzą się w rzeczywistą przemoc w trudniejszych sytuacjach.
Jeśli obserwujesz u siebie objawy takie jak utrzymujący się stale smutek, napady lęku lub gniewu czy problemy ze snem, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem rodzinnym lub zgłoś się bezpośrednio do specjalisty – psychiatry lub psychologa.
Opiekunowie, zwłaszcza żony lub partnerki, są bardziej narażone na depresję. Badania wykazały, że połowa wszystkich kobiet opiekujących się osobą z otępieniem doświadczyła objawów depresyjnych.
Objawy depresji obejmują obniżony nastrój, uczucie smutku lub przygnębienia, ciągłe zamartwianie się lub silny stres, poczucie winy, częstszy niż zwykle płacz, silne uczucie zmęczenia, problemy z snem (z zasypianiem lub ze zbyt wczesnym wybudzaniem się) i utrata zainteresowania rzeczami, które kiedyś sprawiały przyjemność.
Poczucie bycia „uwięzionym” w roli opiekuna lub niezdolność do zapewnienia sobie odpowiedniego wsparcia dodatkowo może narazić osobę na ryzyko depresji.
Pamiętaj! Depresja nie jest oznaką „słabości” czy osobistych niedociągnięć. To realne pogorszenie stanu zdrowia, które można (i należy) leczyć.
Aby uzyskać pomoc w depresji i/lub lęku:
- Skontaktuj się z wybranym stowarzyszeniem wspierającym osoby z otępieniem i dowiedz się o możliwościach uzyskania wsparcia.
- Porozmawiaj o swoim samopoczuciu z lekarzem rodzinnym, który może wskazać Ci dostępne opcje leczenia i terapii.
- W przypadku nasilenia objawów umów się na wizytę u psychiatry. Skonsultuj się w sprawie ewentualnego leczenia pozwalającego złagodzić objawy depresji czy stany lękowe.
- Porozmawiaj z psychologiem. Dla niektórych osób już kilka konsultacji będzie ważną pomocą, inni mogą podjąć regularną psychoterapię.
Zapobieganie depresji
Opiekunowie osób z otępieniem, ze względu na charakter choroby, obciążeni są dodatkowymi czynnikami ryzyka rozwoju depresji. Dlatego właściwe przygotowanie się do nowych wyzwań, zaplanowanie opieki i zadbanie o własne emocje to kluczowe elementy, które mogą pomóc uniknąć depresji i poczuć większą kontrolę nad sytuacją.
Planowanie opieki – jakie działania podjąć?
Stworzenie systemu wsparcia dla siebie i bliskiego z otępieniem jest cennym sposobem na zachowanie dobrostanu psychicznego.
Otępienie to choroba przewlekła. Wsparcie – zarówno emocjonalne jak i praktyczne – będzie więc potrzebne w dłuższej perspektywie. Zastanów się, do kogo możesz zwrócić się o pomoc. Sporządź listę takich kontaktów.
Osoby z Twojego otoczenia będą mogły Cię wspierać w różnych sytuacjach. Może to być ktoś, kto będzie regularnie odwiedzał osobę z otępieniem albo osoba, do której będziesz mógł zatelefonować i podzielić się swoimi emocjami. Ktoś może pomagać Ci w załatwianiu kwestii prawnych, inna osoba z kolei może mobilizować Cię do wspólnych wyjść i aktywności.
Oto kilka podpowiedzi, od kogo zacząć:
- Twoja rodzina, przyjaciele i sąsiedzi
- Grupa wsparcia dla osób z otępieniem lub opiekunów
- Specjaliści opieki zdrowotnej, w tym Twój lekarz rodzinny, lekarz osoby z otępieniem, pielęgniarka oraz inni specjaliści, m.in. terapeuci zajęciowi, pracownicy socjalni i psychologowie.
- Infolinia Polskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera
Zapisz nazwiska i numery telefonów osób, które przychodzą Ci na myśl; zanotuj, w jaki sposób mogą pomóc. Porozmawiaj z tymi osobami o włączeniu ich do Twojej sieci wsparcia. Początkowo możesz czuć skrępowanie, ale z pewnością zaskoczy Cię otwartość i gotowość do niesienia pomocy, jaką zaoferują bliscy Ci ludzie. Oni też mogą poczuć ulgę wiedząc czego potrzebujesz konkretnie od nich.
Zaplanuj wszystko rozsądnie, abyś nie poczuł się wyczerpany.
Skorzystaj z opracowanej sieci wsparcia. Nie wymagaj od siebie, że wszystko zrobisz sam/a. Kiedy pojawi się nowa sytuacja albo trudność, porozmawiaj z osobami, które umieściłeś w swojej sieci wsparcia. Poproś o pomoc jeszcze zanim będziesz nadmiernie wyczerpany/a i przećwicz przyjmowanie pomocy, gdy jest ona oferowana.
Wiele osób ma opór przed przyjmowaniem pomocy od innych, wstydzi się prosić. To działanie, które trzeba starać się ćwiczyć.
W Polsce istnieje bardzo mało publicznych opcji otrzymywania tzw. „opieki wytchnieniowej”, czyli szansy na przekazanie osoby z otępieniem pod opiekę innych i odpoczynek dla opiekuna – na kilka godzin, dni, czy na czas urlopu. Regularne „ładowanie baterii” jest jednak niezwykle ważne. Bez zaangażowania osób z własnego otoczenia może to być bardzo trudne.
Dbaj również o siebie.
Opiekunowie osób z otępieniem często zapominają o swoich potrzebach, całkowicie poświęcając się choremu bliskiemu. Jednak dbanie o swoje zdrowie i dobre samopoczucie powinno być priorytetem.
Zadbaj o regularne wizyty kontrolne u lekarza, dbaj o zdrową dietę, ćwiczenia fizyczne i odpowiednią ilość snu. Nie rezygnuj z aktywności, które sprawiają Ci przyjemność, są Twoją pasją – to też bardzo ważne elementy zdrowia i dobrego samopoczucia.
Spróbuj wypisać trzy aktywności, które sprawiają ci przyjemność. Przypnij tę listę do lodówki jako przypomnienie i upewnij się, że robisz to regularnie.
Nie rezygnuj z utrzymywania kontaktów towarzyskich. Jeśli nie możesz tego zrobić osobiście, dzwoń lub nadrabiaj zaległości, korzystając z komunikatorów internetowych, takich jak Zoom lub Skype.
Szukaj porad dotyczących radzenia sobie z objawami otępienia u bliskiej osoby
Zmiany zachowania i osobowości osoby z otępieniem mogą być stresujące oraz przyczyniają się do występowania objawów depresji u opiekunów. Im szybciej dowiesz się o możliwym postępie choroby, poznasz towarzyszące jej objawy i zorientujesz się, jaką pomoc możesz uzyskać będziesz mógł lepiej przygotować się do możliwych wyzwań. Więcej o radzeniu sobie z objawami przeczytasz w rozdziałach: 3.5 Łatwiejsze funkcjonowanie poza domem oraz 3.6 Łatwiejsze funkcjonowanie w domu.
Więcej o emocjach opiekuna przeczytasz tutaj:
Zajrzyj też do zakładki Historie i poznaj historie innych opiekunów oraz ich sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami.
DZIAŁANIA
|
|
|
