Porozmawiaj z osobą, którą wspierasz, o jej oczekiwaniach na przyszłość
Wybieganie w przyszłość i planowanie, zwłaszcza po diagnozie otępienia, może wydawać się dużym wyzwaniem. Może nadejść czas, kiedy Twój bliski nie będzie już w stanie podejmować własnych decyzji lub o nich powiedzieć.
Dlatego ważne jest, aby pewne kwestie omówić na początkowych etapach choroby.
Ważna jest przy tym otwartość w mówieniu o diagnozie i jej konsekwencjach oraz budowanie poczucia bezpieczeństwa – aby osoba z otępieniem czuła, że może zaufać swoim najbliższym.
Więcej o szczerej komunikacji dotyczącej diagnozy przeczytasz w rozdziale 2.3 Jak rozmawiać o diagnozie z osobą z otępieniem.
Warto jest zadbać o spisanie oczekiwań i potrzeb osoby, którą wspierasz. Taka lista może być pomocą w podejmowaniu decyzji w kolejnych latach, kiedy – jako opiekun – przejmować będziesz coraz więcej obowiązków w opiece nad bliskim.
Spis życzeń wyrażonych przez osobę z otępieniem powinien być wskazówką dla rodziny, znajomych oraz personelu ochrony zdrowia w sytuacjach, w których podejmować będą decyzje dotyczące tej osoby.
Osoba z otępieniem, dzięki spisaniu swoich oczekiwań, będzie mogła poczuć, że nie traci kontroli nad swoim życiem i ma wpływ na podejmowane działania.
Jeśli osoba z otępieniem nie jest w stanie spisać takiej listy, warto poprosić ją o wskazanie osoby, która będzie mogła podejmować decyzje w jej imieniu i reprezentować jej wolę w trakcie wizyt lekarskich, urzędowych i innych.
Dobrze jest ustalić:
- na jakiego typu opiekę osoba zgadza się w przyszłości (np. możecie wspólnie z bliskimi zapoznać się z ofertą domów opieki lub opiekunów domowych);
- komu chce powierzyć pełnomocnictwo w sprawach prawnych i finansowych
- kto będzie przedstawicielem prawnym, jeśli trzeba będzie złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie
- kwestie spadkowe i spisanie testamentu u notariusza
- życzenia związane z pochówkiem
Upewnij się, że osoba, którą wspierasz, pozostaje zaangażowana w decyzje dotyczące jej zdrowia, opieki i dobrostanu
Może nadejść moment, w którym osoba, którą wspierasz, nie będzie w stanie podejmować decyzji dotyczących jej zdrowia i innych ważnych spraw, takich jak finanse czy kwestie urzędowe. Osoby, którym ufa – być może Ty, inny bliski członek rodziny lub przyjaciel – będą musiały podjąć ważne decyzje w imieniu bliskiego z otępieniem. Nawet jeśli dobrze znasz osobę, którą wspierasz, może to być trudne. Znając oczekiwania bliskiej Ci osoby i posiadając ich spis, będziesz pewny, że działasz w jej imieniu, szanując jej życzenia.
Specjaliści (tacy jak lekarze rodzinni lub pracownicy opieki społecznej), którzy pomagają pacjentom zaplanować opiekę, powinni zapytać osobę z otępieniem o jej poglądy i opinie na temat opieki i wsparcia, którego potrzebuje. Specjaliści powinni przekazać osobie, którą wspierasz, informacje w taki sposób, aby mogła je łatwo zrozumieć.
W wielu krajach istnieją oficjalne dokumenty pozwalające osobie z otępieniem spisać swoją wolę i życzenia na przyszłość. W Polsce nie mamy oficjalnych rozwiązań tego typu. Jednak – rozumiejąc jak ważne dla osób z otępieniem jest poczucie kontroli nad swoim życiem, aktualnie i w przyszłości – warto jest zadbać o stworzenie wraz z bliskim listy oczekiwań i korzystanie z niej w kolejnych etapach.
Zajmij się kwestiami prawnymi i finansowymi
Sporządzenie upoważnienia lub ustanowienie pełnomocnictwa pozwala osobie, którą wspierasz, wyznaczyć zaufaną osobę do podejmowania decyzji w jej imieniu w określonych sprawach.
Pełnomocnikiem możesz być Ty, inny członek rodziny lub przyjaciel.
Pełnomocnictwo stałe daje danej osobie prawne upoważnienie do podejmowania decyzji za drugą osobę.
W polskim prawie istnieje kilka rozwiązań, które umożliwiają przekazanie odpowiedzialności prawnej innego osobie.
Upoważnienie: przekazanie innej osobie prawa do załatwiania spraw w naszym imieniu (np. wgląd do dokumentacji medycznej, odbiór przesyłek na poczcie, złożenie dokumentów w urzędzie).
Aby upoważnienie było uznawane za ważne, powinno być spisane według poniższego schematu:
Pełnomocnictwo jest podobne do upoważnienia, ale ma szerszy zakres. Pozwala osobie upoważnionej wyrażać w imieniu mocodawcy wolę; np. pełnomocnictwo w sprawach finansowych oznacza, że pełnomocnik może zajmować się obsługą konta bankowego osoby, która wystawiła pełnomocnictwo.
Przepisy dotyczące pełnomocnictwa reguluje Kodeks Cywilny – zobacz TUTAJ. Więcej na ten temat przeczytasz też w broszurze Biura Rzecznika Praw Obywatelskich „Otępienie (demencja) – problemy prawne” TUTAJ (str. 5) i w artykule „Pełnomocnictwo od seniora: ułatwienie dla seniorów i rodzin” w Słowie Seniora TUTAJ.
Ubezwłasnowolnienie (częściowe lub całkowite) to przekazanie zdolności do pełnienia czynności prawnych innej osobie – wyznaczonemu na stałe opiekunowi. Ubezwłasnowolnienie nie ogranicza funkcjonowania osoby w innych sferach życia. Jest to akt wymagający zgody sądu okręgowego i opinii biegłych psychologów oraz psychiatrów.
Ponieważ decyzja o ubezwłasnowolnieniu jest niezwykle trudna do podjęcia dla rodziny, warto jest zorientować się, co taki akt oznacza już na wczesnych etapach choroby. W delikatny sposób warto poruszyć ten temat w rozmowie z bliskim – poznać jego przemyślenia i wolę na przyszłość.
Więcej na ten temat przeczytasz w broszurze Biura Rzecznika Praw Obywatelskich „Otępienie (demencja) – problemy prawne” klikając TUTAJ (str. 15).
Testament to dokument prawny potwierdzający wolę osoby dotyczącą jej majątku po śmierci.
- Dokument taki spadkodawca może spisać samodzielnie (aby dokument był ważny, należy umieścić na nim aktualną datę oraz czytelny podpis) lub u notariusza.
- Potwierdzenie powstania testamentu zapewnia wpis do Rejestru testamentów. Jest on bezpłatny i dobrowolny. Wpis należy zlecić notariuszowi.
- W przypadku braku testamentu majątek odziedziczony będzie przez osoby wymienione w prawie spadkowym.
Testament warto jest spisać z wyprzedzeniem, tzn. przed nasileniem się objawów otępienia. To ważne, aby potwierdzić, że dokument określa rzeczywistą wolę spadkodawcy i nie został w żaden sposób zniekształcony.
Więcej na ten temat przeczytasz w broszurze Biura Rzecznika Praw Obywatelskich „Otępienie (demencja) – problemy prawne” klikając TUTAJ (str. 11).
Co, jeśli coś mi się stanie?
Ważne jest, aby zaplanować także sytuację, w której – jako główny opiekun – nie będziesz mógł zapewnić wsparcia osobie z otępieniem. Przyjęcie do szpitala, złamanie ręki lub śmierć to bardzo trudne sytuacje, ale jeśli zajmiemy się nimi teraz, mogą zapobiec wielu kryzysowym momentom. Rozwiązania dla każdego są inne, ale posiadanie planu i poinformowanie innych bliskich o tym, gdzie ten plan się znajduje, może być nieocenione w nagłych wypadkach.
Po wsparcie w tym zakresie warto jest zwrócić się także do organizacji Alzheimerowskich.
Nie obawiaj się planowania
Spojrzenie w przyszłość często wydaje się trudne. Jednak planowanie na wypadek różnych sytuacji może być pozytywnym krokiem naprzód w pogodzeniu się z otępieniem. Opiekunowie mówią nam, że posiadanie planów pomaga im czuć się pewniej.
Janina powiedziała: “Nienawidziłam planowania. Nienawidziłam sporządzania naszych testamentów. Nienawidziłam robienia planów opieki, nienawidziłam tego wszystkiego, ale teraz, kiedy już to zrobiliśmy, czuję się spokojna. Jedną dobrą rzeczą, która wynikła z planowania, jest to, że zaangażowałam nasze dzieci. Zdały sobie sprawę, że ich ojciec i ja będziemy potrzebować pomocy w przyszłości, a sposób, w jaki odrzucały problemy Stefana – postawa typu “Tata ma się dobrze, czym się martwisz?” – już minął. Nie wiem, co przyniesie nam przyszłość, ale skupiamy się na tym, by cieszyć się z życia, które mamy, dzień po dniu”.
Planowanie kwestii dotyczących przyszłości i zabezpieczanie się na różne okoliczności może wydawać się zniechęcające i odpychająco formalne. Może to być jednak okazja, aby dowiedzieć się, czego Ty i osoba, którą wspierasz chcecie i jak możesz to osiągnąć przy wsparciu innych.
Każdy podchodzi do tematu przyszłości na swój własny sposób – z większym lub mniejszym lękiem, ze smutkiem, a może z pragmatycznym dystansem. Mimo niechęci, niepewności czy obaw warto jednak podjąć tę kwestię.
Aby przełamać swoje opory, można zacząć od stworzenia planów obejmujących krótszą perspektywę – np. najbliższego roku. Przeczytaj artykuł 5.1. Plan na teraz, aby dowiedzieć się więcej.
DZIAŁANIA:
Porozmawiaj z osobą, której udzielasz wsparcia oraz z rodziną i przyjaciółmi o planie na przyszłość
Poproś osobę, którą wspierasz, by pomyślała o tym, czego chciałaby, gdyby nie była już w stanie podejmować decyzji.
Zachęć ją do zapisania tych życzeń.
Podejmij decyzje prawne i finansowe
Skorzystaj z broszury Biura Rzecznika Praw Obywatelskich „Otępienie (demencja) – problemy prawne” klikając TUTAJ
