Osoby z otępieniem nierzadko doświadczają wahań nastroju i nie jest to spowodowane jedynie zmianami organicznymi w mózgu. Emocje takie jak złość, rozdrażnienie, smutek mogą być reakcją osoby z otępieniem na trudności w wykonywaniu codziennych trudności. Opiekun zwykle przeżywa te stany wspólnie ze swoim bliskim – w odpowiedzi na emocje osoby z otępieniem może czuć zniecierpliwienie, bezsilność, strach… W takiej relacji dochodzić może do wielu napięć, za które opiekun będzie się później obwiniał.
Jak możesz sobie z tym poradzić?
- Daj sobie prawo do przeżywania trudnych emocji. W sytuacji obciążenia wybuch gniewu czy okresy smutku są czymś naturalnym. Nie musisz czuć się za nie winny.
- Staraj się nazywać swoje odczucia i zachowania, identyfikuj ich źródło. Spróbuj też zrozumieć perspektywę osoby z otępieniem. Czasem sama analiza sytuacji „na chłodno” pozwala nabrać dystansu, uspokoić negatywne emocje i zmniejszyć poczucie winy. Dobrym sposobem może okazać się spisywanie swoich przeżyć w notatniku.
- Rozmawiaj o swoich emocjach z bliskimi. Podzielenie się swoimi przeżyciami z innymi ludźmi: ze współmałżonkiem, dziećmi czy przyjaciółmi może dać ulgę. Twojemu otoczeniu będzie wtedy też łatwiej zrozumieć Twoje przeżycia i reakcje.
- Skorzystaj z pomocy specjalisty, jeśli czujesz, że trudnych emocji jest za wiele. Możesz zgłosić się do psychologa – w ramach Poradni Zdrowia Psychicznego lub prywatnie – a także odszukać w swojej miejscowości grupę wsparcia (tego typu grupy często funkcjonują przy dziennych domach pobytu).
Podejmowanie aktywności
Przejęcie na siebie roli opiekuna często skutkuje wycofaniem się z innych ról społecznych oraz zaniedbaniem podejmowanych wcześniej zajęć. Jednak to właśnie różnorodne aktywności dodają motywacji do działania i pokazują, że życie nie ogranicza się tylko do opieki nad bliskim. Podobnie w przypadku osób z otępieniem, które po diagnozie często wycofują się z dotychczasowych form spędzania czasu – dla utrzymania dobrej kondycji psychicznej niezwykle istotne jest pozostawanie aktywnym i podtrzymywanie obowiązków oraz codziennych zadań.
Jak możesz działać?
- Nie rezygnuj z zajęć, które są Twoją pasją, pozwalają rozwijać Ci talenty.
- Nie wycofuj się z innych ról życiowych – pracownika, rodzica czy dziadka.
- Angażuj osobę z otępieniem w codzienne aktywności. Wychodź z nią wspólnie na zakupy, na spacery, zachęcaj do wspólnych odwiedzin u sąsiadów czy znajomych.
- Kontynuuj lub odkryj zajęcia, które możesz wykonywać wspólnie ze swoim bliskim i które są dla Was dwojga przyjemne. Pozwoli to utrzymywać dobry nastój oraz dbać o pozytywną relację między opiekunem a osobą z otępieniem. Mogą to być wycieczki weekendowe, wspólne oglądanie telewizji, popołudniowa rozmowa przy herbacie…
- Pielęgnuj własną duchowość. Dla niektórych osób duchowość polega na praktykowaniu swojej religii, dla innych może oznaczać kontakt z naturą, sztuką czy własnym ciałem. Niezależnie od tego, co dla Ciebie oznacza duchowość, istnieją dowody, że ludzie, którzy należą do wspólnoty wyznaniowej lub praktykują uważność w ramach medytacji, mają lepsze zdrowie psychiczne i lepiej radzą sobie z wyzwaniami.
- Angażuj się w życie społeczne. Dla niektórych wejście w rolę opiekuna oznacza wycofanie się z dotychczasowego życia towarzyskiego. Jednak utrzymywanie kontaktu z innymi jest bardzo ważne dla zdrowia psychicznego.
Czas na wytchnienie
Wielu opiekunów, troszcząc się o bliskiego, zupełnie pomija własne potrzeby. Dodatkowo, opiekunowie często czują się zobligowani do samodzielnego sprawowania opieki nad bliskim, a oddanie części obowiązków np. instytucji czy wynajętemu opiekunowi, traktują jako poddanie się i zaniedbywanie rodzica czy małżonka. Może to skutkować szybszym „wypaleniem się” w nowej roli oraz prowadzić do zarówno psychicznego jak i fizycznego wyczerpania opiekuna.
Dlatego też:
- Daj sobie przyzwolenie na odpoczynek. Nie rezygnuj z własnych zajęć, które są dla Ciebie źródłem motywacji i dają przyjemność.
- Otwórz się na pomoc z zewnątrz. Zapisując bliską Ci osobę do dziennego domu pobytu czy oddając pod opiekę wynajętemu opiekunowi zapewniasz jej właściwe wsparcie oraz dodatkową stymulację.
- Nie wstydź się angażować innych w pomoc w opiece. Otwarcie proś członków rodziny, znajomych czy sąsiadów o konkretne wsparcie, jakiego potrzebujesz Ty i osoba z otępieniem.
- Przygotuj się na przyszłość. Opracowanie sieci wsparcia już na początku życia po diagnozie pozwoli lepiej zabezpieczyć się na kolejne etapy postępu otępienia. Dodatkowo poczucie, że masz na kogo liczyć i wiesz, gdzie zgłaszać się po pomoc, może pomóc Ci lepiej radzić sobie ze stresem związanym z opieką.
