Twoja rola we wspieraniu osoby z otępieniem i jej opiekuna w adaptacji do zmian
Odpowiedź na pytanie pacjenta i jego opiekuna – „co dalej po diagnozie?” może być dla pracowników ochrony zdrowia dość trudna. W Polsce może wynikać to ze znacznej fragmentacji opieki postdiagnostycznej. Oznacza to, że pewna oferta kierowana dla osób z otępieniem istnieje, jednak usługi te nie są praktycznie w żaden sposób skoordynowane. Niektórzy seniorzy i ich opiekunowie mają problem, aby samodzielnie do nich dotrzeć.
Dodatkowo, większość osób zdaje sobie sprawę, że otępienia nie można wyleczyć, ale farmakoterapia może łagodzić intensywność doświadczanych objawów oraz potencjalnie spowolnić przebieg choroby. Mniej mówi się jednak o terapiach pozafarmakologicznych, które pomagają radzenie sobie z konsekwencjami otępienia.
Jeżeli nie masz możliwości przekazania takich informacji osobiście, skieruj pacjenta i jego opiekuna do zakładek: 3.1 Kiedy objawy otępienia utrudniają codzienne życie i 3.2 Zminimalizuj konsekwencje problemów z pamięcią oraz sekcji 3. kierowanej do opiekunów. Stanowią one pewne posumowanie kluczowych trudności, które mogą napotkać osoby z otępieniem.
Twoja rola w zrozumieniu i radzeniu sobie ze zmianami związanymi z otępieniem
Otępienie kojarzy się z zaburzeniami pamięci. Zespoły otępienne obejmują jednak znacznie szerszy wachlarz objawów takich jak zaburzone myślenie, język, liczenie, orientacja, rozumienie, uczenie się czy oceny. Mają one odzwierciedlenie w zaburzeniach codziennego funkcjonowania i mogą być źródłem przygnębienia lub frustracji zarówno samego pacjenta, jak i jego bliskich. W związku z tym, odpowiednia edukacja i wsparcie opiekunów może nie tylko wzmacniać w nich empatię, ale także uniknąć wielu negatywnych emocji – na przykład często słyszymy, że zachowanie osób z otępieniem powodowane chorobą interpretowane jest jako złośliwe.
Twoja rola w moderowaniu pozapoznawczych objawów otępienia
Objawy psychologiczne i behawioralne występują częściej w późniejszych stadiach otępienia, ale nie jest to regułą. Mogą pojawić się w dowolnym momencie wywołane przez czynniki stresowe, ale także czynniki takie jak infekcja, odwodnienie czy nowe leki. Warto mieć na uwadze, że objawy pozapoznawcze to między innymi: pobudzenie, agresja, stres, splątanie, depresja czy lęk.
Poleć opiekunowi, aby zwracał szczególną uwagę na poniższe zachowania osoby z otępieniem:
- powtarzanie tych samych pytań lub czynności,
- nerwowość i jej przejawy takie jak na przykład chodzenie tam i z powrotem, wędrowanie, wiercenie się,
- zaburzenia snu takie jak na przykład problemy z zasypianiem lub wybudzaniem się nad ranem, fragmentacja snu,
- ciągłe towarzyszenie partnerowi lub współmałżonkowi, nieodstępowanie na krok,
- utrata pewności siebie, apatia, brak zainteresowania życiem codziennym.
Wytyczne dotyczące najlepszych praktyk zalecają przeprowadzenie ustrukturyzowanej oceny objawów pozapoznawczych przed rozpoczęciem leczenia w celu sprawdzenia ich przyczyn klinicznych i środowiskowych.
Polecamy zapoznanie się z wytycznymi dotyczącymi najlepszych praktyk w zaburzeniach pozapoznawczych opublikowane w Psychiatrii Polskiej oraz anglojęzyczny dokument z wytycznymi NICE.
