Zaangażowanie w życie poza domem
Wielu opiekunów oraz osób z otępieniem zauważa, że po diagnozie pojawia się tendencja do izolacji społecznej osoby z otępieniem. Troska o to, jak osoba z otępieniem poradzi sobie z transportem, znalezieniem drogi, zarządzaniem pieniędzmi, komunikacją, a nawet toaletami publicznymi może zniechęcać do wychodzenia z domu.
Przewidywanie problemów jest normalne, ale obawy, które powstrzymują Ciebie lub Twojego bliskiego przed angażowaniem się w czynności poza domem, mogą szybko doprowadzić do izolacji społeczne oraz rozwoju negatywnych konsekwencji życia z otępieniem takich jak objawy depresyjne.
Najczęstszymi wątpliwościami, które wpływają na tendencję do izolowania się od otoczenia są:
- Co, jeśli mój podopieczny powie coś niestosownego lub inni nie będą go rozumieć?
- Co, jeśli mój podopieczny się zgubi?
Choć to możliwe sytuacje, nie należy się ich wstydzić. Warto jest znaleźć sposoby, aby rozwiązać te potencjalne problemy i nie wycofywać się z ulubionych aktywności, z kontaktów z przyjaciółmi i rodziną.
Kontakt społeczny poprawia zdrowie fizyczne i psychiczne oraz pozytywnie wpływa na jakość życia osoby z otępieniem!
Oto kilka sposobów, które pomogą utrzymać zaangażowanie w aktywności poza domem.
Wspieranie osoby, jeśli powie lub zrobi coś „nie tak”
Opiekunowie często martwią się, że ich bliski zachowa się nieodpowiednio lub nie poradzi sobie z sytuacją. Obawy dotyczą zapominania nazwisk, gubienia wątku rozmowy, pomylenia osoby z kimś innym lub błędnej interpretacji zdarzeń – na przykład, kto był następny w kolejce do kasy. Takie i inne sytuacje będą miały czasami miejsce. Najlepszą strategią jest bycie na nie przygotowanym i nauczenie się radzenia sobie z nimi.
Pierwszym ważnym krokiem jest nauczenie się akceptowania błędów. Poprawianie osoby (jeśli nie zostanie się o to poproszonym) może ją zawstydzić lub sfrustrować. Pamiętaj, że stres jest zaraźliwy. Jeśli okażesz swoje rozdrażnienie, Twój bliski prawdopodobnie stanie się jeszcze bardziej zestresowany, a negatywne emocje nasilą się.
- Do pomyłek warto podejść z humorem. Na przykład niektórzy lubią zrzucić winę na roztargnionego i zapominalskiego Alzheimera: „Ach, znów ten stary znajomy Alzheimer namieszał!”.
- Nie należy obwiniać osoby z otępieniem o pomyłkę i pokazać, że nic złego nie wyniknęło z tej sytuacji
- Można zastosować strategie ułatwiające osobie z otępieniem orientację w sytuacji, np. prosząc członków klubu osiedlowego o noszenie na spotkaniach plakietek z imionami.
Tak naprawdę, to nie błędy popełnione przez osobę z otępieniem, ale reakcje innych ludzi mogą być niewłaściwe i krzywdzące.
Kontakty z otoczeniem
Kwestia reakcji otoczenia na informację o diagnozie otępienia opisana została w artykule Rozdziale drugim. Inne rodzaje kontaktów także mogą być dla osoby z otępieniem i jej opiekuna źródłem stresu.
Po informacji o diagnozie otępienia niektórzy znajomi, nawet z najbliższego otoczenia, wycofują się, urywają kontakt. Zwykle wynika to z lęku przed nieznanym czy posiadanych negatywnych stereotypów. Wiele osób jednak nadal chce utrzymywać relacje i jest gotowa wspierać przyjaciela, sąsiada, krewnego, u którego zdiagnozowano otępienie.
Ważne jest, aby być gotowym na obydwie te reakcje – pomoże to w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami.
Często zdarza się, że osoba z otępieniem po diagnozie odnajduje nowe znajomości, zwłaszcza, gdy uczęszcza do dziennego domu pomocy, Centrum Spotkań lub uczestniczy w grupie wsparcia. Miejsca, w których osoba z otępieniem ma kontakt z osobami z podobną diagnozą stanowią przyjazną i bezpieczną przestrzeń, w której nie trzeba tłumaczyć się z doświadczanych objawów czy popełnianych pomyłek.
Podobnie opiekunowie, uczęszczając na spotkania grup wsparcia, biorąc udział w badaniach naukowych czy udzielając się na forach internetowych, mogą nawiązać nowe znajomości. Kontakt z osobami będącymi w podobnej sytuacji może okazać się niezwykle cennym źródłem wsparcia i przestrzenią wymiany doświadczeń.
Obawy dotyczące gubienia się
Orientacja przestrzenna, zwłaszcza w nowych lokalizacjach, jest dla osób z otępieniem sporym wyzwaniem. Warto jest skorzystać ze sposobów, które mogą poprawić bezpieczeństwo.
- W portfelu, torebce i w kieszeniach kurtki osoby z otępieniem umieść zalaminowane kartki z imieniem i nazwiskiem osoby oraz danymi kontaktowymi kilku członków rodziny/przyjaciół.
- Ćwicz z osobą z otępieniem docieranie do najczęściej uczęszczanych miejsc. Wyznacz stałe trasy z punktami orientacyjnymi. Pozwól bliskiemu samodzielnie pokonywać daną trasę, podążając za nim.
- Używaj lokalizatorów dostępnych w smartfonach lub zegarkach elektronicznych.
- Staraj się zapewnić osobie z otępieniem towarzystwo, gdy będzie musiała dotrzeć w określone miejsce.
- Porozmawiaj z obsługą w lokalnym sklepie, kiosku, banku czy przychodni i poproś o czujność, gdy Twój bliski pojawi się w tych miejscach zagubiony.
Praktyczna wskazówka dotycząca toalet
Niektóre osoby, nawet na wczesnym etapie otępienia, mają trudności z interpretacją oznaczeń dla toalet „męskich” i „damskich”. W takim przypadku poćwicz rozpoznawanie znaku „wózek inwalidzki” i korzystaj z toalet dla osób niepełnosprawnych, które nie mają podziału na płeć, a za to mają miejsce dla innej osoby do pomocy, jeśli jest to konieczne.
Dowiedz się, jakie rodzaje terapii mogą wspierać niezależność osoby z otępieniem
Oprócz stosowanie leków oraz ćwiczenia funkcji poznawczych specjaliści zalecają dodatkowe działania, które pomagają osobom z otępieniem dłużej zachowywać niezależność i zdolność do samodzielnego życia. Należą do nich terapia logopedyczna oraz terapia zajęciowa.
Takie zajęcia są najczęściej elementem oferty dziennych domów pobytu sprofilowanych na potrzeby osób z otępieniem. Indywidualne wsparcie w tym zakresie można uzyskać przede wszystkim w placówkach prywatnych.
Terapia logopedyczna
Terapia mowy prowadzona jest przez logopedów. Pomaga nie tylko w wymowie, ale we wszystkich aspektach komunikacji, w tym w wyrażaniu swoich emocji i potrzeb oraz w rozumieniu innych. Logopedzi mogą pomóc w trudnościach ze znajdowaniem słów w trakcie opowiadania historii lub prowadzenia rozmowy.
Coraz więcej prowadzonych obecnie badań skupia się na korzyściach płynących z terapii logopedycznej dla poprawy komunikacji osób z otępieniem.
Terapia zajęciowa
Terapia zajęciowa jest prowadzona przez wyszkolonych w tym kierunku terapeutów. Polega przede wszystkim na ćwiczeniu codziennych aktywności i zdolności do samodzielnego radzenia sobie z zadaniami. Terapia zajęciowa może obejmować praktykę gotowania, tak by osoba z otępieniem jak najdłużej mogła samodzielnie przygotowywać posiłki; może skupiać się na obsłudze urządzeń, np. telefonów komórkowych, pozwalających zwiększyć bezpieczeństwo osoby z otępieniem.
Wyniki badań wskazują, że regularne uczestniczenie w terapii zajęciowej pozwala na dłużej zachować samodzielność i motywuje do podejmowania aktywności.
