Terapie pomagające w radzeniu sobie z objawami otępienia skupiają się na:
- poprawie pamięci i procesów myślowych (np. leki, trening umysłu) lub
- pomaganiu osobom z otępieniem w zmniejszaniu wpływu problemów z pamięcią i procesami myślowymi na ich codzienne życie (np. rehabilitacja poznawcza)
Ale zacznijmy od leków
W Polsce dostępne są trzy zatwierdzone leki na otępienie. W tym dwa inhibitory cholinoesterazy i jeden antagonista receptora NMDA.
Leki te działają poprzez zwiększanie lub równoważenie poziomów pewnych substancji chemicznych odpowiedzialnych za przekazywanie impulsów między komórkami mózgowymi. Badania pokazują, że leki te skutecznie poprawiają lub utrzymują pamięć i myślenie przez około rok u części pacjentów z chorobą Alzheimera i otępieniem z ciałami Lewy’ego. Jak wszystkie leki posiadają one skutki uboczne.
Oprócz leków wspierających funkcje poznawcze, lekarz może włączyć także dodatkowe leczenie – łagodzące zaburzenia zachowania lub objawy depresyjne.
Oddziaływania pozafarmakologiczne
1. Trening umysłu
Trening umysłu obejmuje ćwiczenia mające na celu poprawę różnych aspektów pamięci i myślenie. W badaniach naukowych, ćwiczenia umysłowe są zwykle prezentowane na komputerze, czasami w formie gry. Nauka nie jest pewna czy trening umysłu pomaga osobom z otępieniem. Niektóre badania wykazały, że poprawia on pamięć i procesy myślowe, inne – nie. Wykonywanie intensywnych ćwiczeń umysłowych (np. z każdym tygodniem coraz częściej) mogą działać lepiej. Niektóre osoby mogą poprawić tylko wykonywanie zadań, które ćwiczą (np. jeśli ćwiczysz zapamiętywanie listy zakupów, to ta umiejętność się poprawi, ale możesz nie zauważyć polepszenia w zdolności znajdowania odpowiedniego słowa).
Niektóre osoby z otępieniem czują, że trening umysłu im pomaga. Jeśli jesteś zainteresowany treningiem umysłu z użyciem komputera, niektóre firmy oferują spersonalizowane programy do tego celu dostępne w internecie. Nie ma żadnych dowodów na to, że programy te poprawiają pamięć i procesy myślowe u osób z otępieniem. My również niespecjalnie popieramy korzystanie z nich. Możesz wypróbować niektóre z tych programów za darmo, ale stały dostęp jest związany z koniecznością opłacania comiesięcznego abonamentu lub wykupieniem dożywotniego dostępu.
2. Terapia funkcji poznawczych
Terapia funkcji poznawczych jest programem składającym się z różnych aktywności, które mają zachęcić osoby z otępieniem do używania różnych części ich mózgów. Zajęcia mogą składać się z konwersacji i gier – zarówno umysłowych, jak i fizycznych. Zwykle terapia prowadzona jest w małych grupach przez sześć do ośmiu tygodni. Grupy są prowadzone przez specjalistę. Wiele badań zgodnie stwierdza, że terapia funkcji poznawczych poprawia pamięć i procesy myślowe, oraz pokazuje, że osoby, które decydują się na te zajęcia zwykle są z nich zadowolone.
Niestety, mimo dowodów dostarczanych przez badania naukowe i zaleceń klinicznych. Niestety, programy tego typu są rzadko dostępne w Polsce. Badania jednak sugerują, że regularne wykonywanie w grupie różnych aktywności wymagających zaangażowania umysłu może poprawić pamięć i procesy myślowe u osób z otępieniem (zajrzyj do sekcji Dobre życie z otępieniem).
3. Rehabilitacja poznawcza
Rehabilitacja poznawcza jest formą indywidualnej terapii dla osób z otępieniem zwykle odbywanej w domu. Terapeuta, zwykle terapeuta zajęciowy, rozmawia z osobą i jej opiekunem o ich celach (np. aby osoba chora nadal była w stanie przygotowywać dla siebie posiłki, lub aby była w stanie pójść sama po zakupy) i przygotowuje plan, dzięki któremu osiągnięcie tych celów staje się możliwe.
W skład planu terapii może wchodzić:
- reorganizacja domu tak, aby ułatwić wykonywanie codziennych czynności (np. reorganizacja kuchni i umieszczenie podpisów na przyprawach i urządzeniach),
- strategie ćwiczeń (np. wspólne ćwiczenie spaceru do sklepu pod uważną obserwacją opiekuna, zwrócenie uwagi, na jakich etapach osoba chora może mieć trudności z wykonaniem tego zadania oraz czy jest ona pewna, że wie co robić; wspólne gotowanie danego posiłku kilka razy) oraz
- pokazanie opiekunowi w jaki sposób może wspomóc osobę chorą bez przejmowania całkowitej kontroli (np. upewnienie się, że osoba chora ma ze sobą swój portfel, telefon i klucze kiedy wychodzi do sklepu).
Badania pokazują, że rehabilitacja poznawcza pomaga osobom z otępieniem lepiej radzić sobie z aktywnościami dnia codziennego, ale nie polepsza pamięci ani procesów myślowych. Programy rehabilitacji poznawczej dla osób z otępieniem są ciągle mało popularne w Polsce. Skontaktuj się z doświadczonym terapeutą zajęciowym lub psychologiem i zapytaj, czy są w stanie zapewnić Ci rehabilitację poznawczą.
