W artykule „1.2 Przekazanie informacji o diagnozie” zostały przedstawione podstawowe wskazówki na temat tego, jak rozmawiać z pacjentem o diagnozie otępienia. Warto jednak bardziej skupić się na zagadnieniu porozumiewania się z pacjentem w starszym wieku. Ostatecznie to od tego, na ile zrozumiałe i satysfakcjonujące będą przekazane przez lekarza informacje, może zależeć sukces terapeutyczny.
Często pogorszeniu zdolnościom poznawczym towarzyszy osłabienie wzroku i słuchu, a także zaburzenia nastroju i podwyższony poziom lęku. Łącznie czynniki te znacząco pogarszają percepcję i obniżają chęć osoby w starszym wieku do podejmowania kontaktu.
Jak zatem przełamać impas wynikający z powyższych ograniczeń?
- Cierpliwość i wyrozumiałość
Badanie lekarskie można uznać za nietypową wersję spotkania z drugim człowiekiem. Nieodzownym elementem spotkania zaś jest poświęcenie czasu i uwagi. Na badanie seniora natomiast należy w miarę możliwości zarezerwować 5-10 minut więcej względem standardowej wizyty. Szczególnie ważne jest, aby osoba z zaburzeniami pamięci lub jej opiekun mieli czas na zanotowanie najistotniejszych informacji z przebiegu wizyty. Kluczowe kwestie warto powtórzyć co najmniej 2 razy.
- Spokój
Brak pośpiechu powinien łączyć się z zachowaniem równowagi i pogody ducha przez lekarza. Trudności w komunikacji mogą wzbudzać poczucie frustracji, lecz nie mogą pozbawić profesjonalizmu. Nie należy dopuszczać do eskalacji niepokoju pacjenta w trakcie wizyty.
- Zainteresowanie
Zdarza się często, że osoba w podeszłym wieku skłonna jest do dygresji i anegdot. Choć nie można pozwolić, by zakłóciły strukturę badania, nie powinno się od razu ich przerywać – niekiedy wystarczy chwila aktywnego słuchania, aby zaskarbić sobie bezcenne zaufanie pacjenta. Niezbędne jest wykazanie się zrozumieniem i empatią.
- Optymizm i otucha
Wizyta u lekarza dla pacjenta z otępieniem powinna być szansą, a nie wyrokiem. Należy postarać się o to, aby dla osoby z otępieniem podjęcie leczenia stało się decyzją, która doda sensu i chęci do życia. Warto wypunktować zdolności pacjenta, które pomimo choroby w badaniu wypadają korzystnie, a także podkreślić dotychczasowe role społeczne, które wciąż może spełniać.
- Godność
Komunikacja z pacjentem w bardziej zaawansowanym stadium choroby może być znacznie utrudniona. Nie wolno jednak lekceważyć takiej osoby i traktować przedmiotowo w rozmowie z opiekunem. Osoba chora, mimo znacznie obniżonych zdolności poznawczych, wciąż pozostaje emocjonalnie wrażliwa na wszelki nietakt i brak poszanowania.
- Intymność
Często osoby z otępieniem przychodzą na pierwszą wizytę wraz ze swoim opiekunem. Tak nie musi przebiegać cała wizyta. Jeśli intuicja podpowiada, że osoba chora krępuje się o czymś powiedzieć lub nie czuje w pełni komfortowo, warto rozważyć wyjście z inicjatywą, aby porozmawiać chwilę również na osobności.
- Autentyczność
Ostatecznie wiele zależy od szczerego zaangażowania klinicysty. Jak podkreślał prof. Antoni Kępiński „Musi pojawić się chęć zbliżenia do człowieka starszego. I tu trzeba być szczerym w stosunku do samego siebie; nie zawsze ta chęć istnieje”. Osoba starsza, bogata w życiowe doświadczenie, z pewnością dostrzeże sztuczność i grę pozorów.
