Na czym polegają problemy z pamięcią, myśleniem i postrzeganiem
Problemy z pamięcią lub myśleniem bardzo często występują w zespołach otępiennych. Mogą one znacznie utrudniać codzienne życie. Istnieją jednak pewne strategie, które pomagają zminimalizować ich wpływ.
Otępienie może zmieniać odbieranie bodźców zmysłowych. U niektórych osób proces chorobowy niszczy tę część mózgu, która jest odpowiedzialna za interpretowanie informacji docierających z oczu. Wtedy, mimo że wzrok pozostaje nieuszkodzony, mózg może mieć trudności w przetwarzaniu sygnału z oczu i źle interpretować widziany obraz. Problemem może być postrzeganie głębi (trudność z oceną, jak daleko znajduje się jakiś obiekt, np. schodek) lub odróżnianie obiektów od ich tła (szczególnie, jeśli są w tym samym kolorze, jest wiele cieni lub tło jest wzorzyste). Dodatkowo, mózg może nieprawidłowo odczytywać obrazy w lustrach albo odbiciach od mokrych, błyszczących powierzchni lub odblasków.
Otępienie może wpływać na różne modalności zmysłowe – dźwięki, dotyk i obrazy. Wiele osób z otępieniem zauważa, że ich zmysły zapachu i smaku stają się mniej wyostrzone. Inni z kolei czują, że stają się znacznie bardziej wrażliwi na dźwięki i dotyk, co sprawia, że otoczenie jest dla nich trudne i przytłaczające.
Strategie polecane przez inne osoby z otępieniem
Przeczytaj, jakich strategii używają osoby z otępieniem, by zminimalizować wpływ problemów z pamięcią i myśleniem na codzienne funkcjonowanie.
Trudność 1: Zapominam wykonywać czynności o ustalonych porach (np. wizyty u lekarza, branie leków, regularne picie wody, jedzenie posiłków)
Propozycja rozwiązania:
- Użyj urządzenia, które będzie dzwoniło o odpowiedniej porze – to może być zwykły zegarek, budzik lub alarm w Twoim telefonie. Nawet jeżeli zapomnisz co oznacza dzwoniący alarm, będzie to sygnał do sprawdzenia kalendarze/dzienniczka.
- Poproś kogoś, żeby przypomniał Ci o tym, co musisz zrobić, na przykład, przychodząc do Ciebie lub dzwoniąc.
Trudność 2: Mam problem z pilnowaniem terminów wizyt.
Propozycja rozwiązania:
- Użyj tradycyjnego dzienniczka. Noś go przy sobie w kieszeni lub torebce. Zawsze, gdy umawiasz kolejną wizytę od razu zapisuj ją w swoim dzienniczku. Jeśli umawiasz wizytę w u lekarza, recepcjonistka na pewno chętnie pomoże Ci wpisać termin wizyty do Twojego dzienniczka.
- Skorzystaj z elektronicznego dzienniczka (na przykład kalendarza Google), który zawsze możesz podejrzeć na Twoim telefonie lub komputerze. Jeśli zdecydujesz się korzystać z tej opcji, poproś osoby, z którymi współpracujesz i przyjaciół, aby przesyłali Ci zaproszenia na wydarzenia lub wizyty drogą mailową.
- Użyj dużego, ściennego kalendarza lub białej tablicy. To pomoże Ci łatwo sprawdzić co masz zaplanowane na każdy tydzień lub miesiąc. W takim kalendarzu możesz zapisać sobie również codziennie obowiązki, takie jak zmywanie naczyń czy robienie zakupów.
- Wielu osobom pomaga posiadanie dużego zegara pokazującego również aktualną datę. Jeśli korzystasz z białej tablicy, powieś zegar obok.
- Jeśli nie nosisz przy sobie swojego dzienniczka lub kalendarza, zawsze poproś o wizytówkę z zapisaną datą i godziną kolejnej wizyty jako przypomnienie, żeby wpisać ją do Twojego kalendarza, kiedy wrócisz do domu.
- Poproś kogoś, aby pilnował Twoich wizyt na przykład poprzez wpisywanie ich do Twojego dzienniczka lub kalendarza albo poprzez przypominanie Ci o wizytach, które się zbliżają.
- Poproś przyjaciół, żeby dzwonili do Ciebie dzień przed lub w dniu wizyty jako przypomnienie. Niektóre przychodnie wysyłają wiadomości SMS w ramach przypomnienia przed umówioną wizytą.
Trudność 3: Stale gubię rzeczy takie jak okulary, telefon, klucze lub laskę do chodzenia.
Propozycja rozwiązania:
- Ustal konkretne miejsca dla każdego z tych obiektów. Obok drzwi postaw miskę lub powieś haczyk na klucze. Wybierz miejsce, w którym zawsze będzie stała Twoją laska do chodzenia. Wtedy łatwiej będzie odłożyć te obiekty na właściwe miejsca kiedy wracasz do domu z pełnymi rękoma. Możesz wybrać kilka miejsc na Twój telefon, klucze i okulary (półka nad kominkiem w salonie, stolik nocny).
- Popracuj nad wyrobieniem sobie nawyku odkładania ważnych rzeczy w ich ustalone miejsca kiedy wracasz do domu. Stwórz sobie rutynę odkładania tych obiektów na ich ustalone miejsca kiedy tylko zauważysz, że znajdują się nie na swoim miejscu.
- Używaj etui na telefon w jasnym kolorze, jasnej smyczy do kluczy – to ułatwi Ci zauważenie tych rzeczy, gdy będziesz ich szukać.
- Poproś osoby z którymi mieszkasz, żeby odkładały rzeczy na ustalone miejsca, gdy tylko zauważą, że przedmioty te znajdują się gdzieś indziej.
Trudność 4: Mam problem z zarządzaniem moimi finansami.
Propozycja rozwiązania:
- Ustaw samodzielnie lub poproś kogoś, aby pomógł Ci ustawić automatyczne przelewy za rachunki.
- Poproś kogoś komu ufasz lub Twojego księgowego, żeby co miesiąc przeglądał z Tobą Twoje wyciągi bankowe.
- Upoważnij osobę, której ufasz do bycia Twoim pełnomocnikiem tak, aby osoba ta mogła w pełni legalnie i oficjalnie pomagać Ci w radzeniu sobie z finansami.
- Jeśli masz problem z dodawaniem banknotów i monet, na przykład podczas sprawdzania reszty, używaj zbliżeniowych płatności kartą.
Trudność 5: Kiedy wychodzę zapominam, żeby zabrać ze sobą moje okulary, telefon, klucze albo laskę do chodzenia.
Propozycja rozwiązania:
- Obok drzwi wyjściowych powieś, jako przypomnienie, listę rzeczy, które musisz wziąć ze sobą.
- Popracuj nad wyrobieniem sobie nawyku wyliczaniem rzeczy, które masz przy sobie przed wyjściem z domu (na przykład formułka: “okulary – mam, telefon – mam, kieszonkowy dzienniczek – mam”).
- Zawsze miej w torebce, portfelu lub samochodzie zapasowe klucze. Możesz również włożyć do torebki lub samochodu zapasową parę okularów. Zostaw zapasowe klucze u sąsiadów.
- Jeśli często z kimś wychodzisz, poproś tę osobę, żeby przypominała Ci o zabieraniu ze sobą kluczy lub innych potrzebnych rzeczy, kiedy opuszczasz dom.
- Zainstaluj sobie sejf na klucze na zewnątrz Twojego domu – jako hasło do sejfu użyj kombinacji, którą zapamiętasz.
Trudność 6: Ciągle zapominam ważnych informacji.
Propozycja rozwiązania:
- Zapisuj ważne informacje w notatniku lub w Twoim telefonie. Przeglądaj te notatki kiedy tylko masz czas, żeby lepiej je zapamiętać.
- Rób zdjęcia swoim smartfonem jako notatki wizualne. Przeglądaj je kiedy tylko masz czas, aby utrwalić informacje na nich zawarte.
- Posiłkuj się notatnikiem lub telefonem, kiedy przekazujesz komuś ważne informacje.
- Nie obwiniaj się, jeśli czegoś zapomnisz!
Trudność 7: Podjęcie decyzji, nawet tych dotyczących prostych spraw, zajmuje mi bardzo dużo czasu.
Propozycja rozwiązania:
- Staraj się jak najbardziej uprościć decyzje, które musisz podejmować regularnie.
- Jeśli masz problem z wybraniem co na siebie włożyć, ubieraj takie same ubrania każdego dnia na przykład dżinsy i biała koszulka. Kup kilka sztuk tego samego ubioru. Możesz też przygotować sobie inny strój na każdy dzień tygodnia i ubieraj go co tydzień.
- Jeśli masz problem z wyborem dodatków, makijażu, butów – podobnie jak poprzednio: po prostu zakładaj codziennie to samo.
- Jeśli masz problem ze zdecydowaniem się co zjeść, jedz codziennie to samo (o ile Twoja dieta jest zdrowa i zbilansowana!). Zaplanuj konkretne potrawy na każdy dzień tygodnia i jedz te same posiłki co tydzień.
- Jeśli masz problem z wybraniem kosmetyków pod prysznic, przeorganizuj swoją półkę prysznicową i pozostaw jedynie ten produkt, który preferujesz najbardziej.
- Kiedy wychodzisz na zakupy spożywcze, przygotuj sobie listę z dokładną liczbą i marką produktów (np. 2 opakowania makaronu spaghetti marki XYZ)
Trudność 8: Wykonywanie czynności zabiera mi znacznie więcej czasu, bo łatwo się rozpraszam albo dezorientuję w trakcie wykonywania zadania.
Propozycja rozwiązania:
- Rób jedną rzecz na raz z rzadszymi lub częstszymi przerwami zamiast robienia kilku rzeczy na raz, tak jak miałeś to w zwyczaju.
- Wiele osób zauważa, że najlepiej myśli im się rano. Jeśli jest to możliwe, zaplanuj sobie na rano wykonywanie czynności umysłowych, na których musisz się skupić. Bardziej rutynowe lub fizyczne zadania zostaw sobie na popołudnie lub wieczór.
- Zaakceptuj to, że niektóre czynności będą wymagały od Ciebie poświęcenia większej ilości czasu i weź to pod uwagę podczas planowania.
Trudność 9: Przed wyjściem z domu zapominam o zabraniu ważnych rzeczy.
Propozycja rozwiązania:
- Ułatw sobie dostrzeganie rzeczy poprzez uprzątnięcie przestrzeni. Na przykład: na blacie kuchennym pozostaw sobie jedną filiżankę, czajnik i słoiczek z herbatą/kawą zamiast pozostawiania tam kilku wyjętych z szafek rzeczy. Utrzymuj porządek w ważnych miejscach Twojego domu.
- Ważne rzeczy kupuj w jasnych wersjach kolorystycznych, tak aby wyróżniały się wizualnie (np. jasne czerwone okulary albo żółte etui na telefon, albo niebieski portfel).
- W ważnych miejscach, w których trudno Ci znaleźć rzeczy dodaj kontrastujący kolor jako tło (np. połóż białą podkładkę na drewnianym stole, tak żeby łatwiej dostrzec klucze i portfel).
